پوشش زن کرمانج شمال خراسان ، نماد پوشش زن مستوره پیش از اسلام

کرمانج‌ها به عنوان شاخه‌ای از قوم کرد، از جمله اقوام ساکن در شمال خراسان هستند. یکی از عمده ویژگیهای قوم کرمانج خراسان شمالی که افراد این قوم را از دیگر اقوام ممتاز می‌کرده پوشش مردان و زنان این قوم بوده  است. پوشش زن کرمانج شمال خراسان که امروز به صندوقچه صنایع دستی این استان رفته است اکنون تنها به عنوان زینت به کار برده می‌شود.

البته ناگفته نماند که اکنون تنها بعضا این پوشش اصیل کرمانجی در میان زنان عشایر، آن هم زنان مسن‌تر، دیده می‌شود و گاه نیز اهالی خطه خراسان شمالی در مجالس جشن و شادی اقدام به پوشیدن لباسهای کرمانجی می‌کنند.

یک محقق در زمینه فرهنگ مردم شمال خراسان در این‌باره گفت:  پوشش زن کرمانج شمال خراسان پوشش زن مستوره و با حجاب پیش از اسلام است

بزرگترین توهین به ایل کرمانج این است که بگویند زن این قوم برهنه و بی‌حجاب است که قوم کرمانج برای برهنگی اصطلاح "قوط" را استعمال می‌کند. زن کرمانج در جامه محلی کاملا پوشیده و محجبه است. پوشش زن کرمانج شمال خراسان شاخصه‌های منحصر به فردی دارد که نوع پارچه، زینتها، نامها و پردازش رنگ از جمله این ویژگیها است. لباس زن کرمانج شمال خراسان ترکیبی از کراس( (keras، شیلوار ، کله ( (kolleو نظامی است.

بالاتنه که در اصطلاح کرمانجی "کراس" نامیده می‌شود و دامن که در اصطلاح کردی "پارچه" و "شیلوار" نامیده می‌شود، دو قسمت اصلی لباس کرمانجی هستند. بالاتنه لباس، "کراس" نامیده می‌شود که پیراهنی ساده است و یقه خاصی ندارد. "کله" پوششی است از جنس پارچه مخمل که بر روی کراس پوشیده می‌شود. برای کله از پارچه مخمل با رنگهای تند و گرم مثل قرمز و سبز و بنفش استفاده می‌شود.

این لباس با سکه‌های تزیینی که در اصطلاح کرمانجی "دراو" نامیده می‌شود با تعبیه حلقه بر روی سکه، تزیین می‌شود. سکه‌های متعدد بر روی کله، هنگام راه رفتن، صدایی موزون تولید می کند. به حاشیه یقه، جیب‌ها و سر آستین‌های کله، نوارهایی زیگزاگ با رنگهای تند، دوخته می‌شود.

"پارچه" یا "شیلوار" که در اصطلاح امروزی دامن نامیده می‌شود از پارچه مخمل با متراژ بسیار زیاد حدود ‪ ۱۵متر تهیه می‌شد. حاصل درازای پارچه شیلوار، جامه‌ای با چین بسیار زیاد و خوش‌حالت  است . شیلوار با نخهای رنگی، دراو دوزی و قیطان دوزی آرایش داده می‌شود. همچنین قسمت پایین شیلوار با نوارهایی رنگارنگ که واحد آن "ماخل" نامیده می‌شود دوردوزی می‌شود.

جامه بعدی همان شلوار امروزی است که در گویش کرمانج "نظامی" نامیده می‌شود و فاقد هر گونه پیرایه است. بر روی نظامی جورابی بلند پوشیده می‌شود که دستبافت و دارای شکل و نگارینه است. زن کرمانج برای پوشش سر از چارقد که امروز به روسری موسوم است و شالی مخصوص استفاده می‌کند، این سرپوشها حتی روی چهره زن به جز چشمان را می‌پوشاند.